Gevaarlijke stoffen in beeld met de Schadelijke Stoffen Assistent
Projectleider Sanjay Kesharie aan het woord
In samenwerking met Volandis (bouw&infra) ontwikkelde ArboTechniek in 2024 een digitale tool voor het registreren van gevaarlijke stoffen: de Schadelijke Stoffen Assistent. In Schadelijke Stoffen Assistent kunnen technische installatiebedrijven hun producten met gevaarlijke stoffen registreren en actuele veiligheidsinformatie vinden. In de loop van 2025 worden er ook veilige werkinstructies en andere functionaliteiten aan toe gevoegd. Projectleider Sanjay Kesharie, Mariska Droog (ergonoom en arbeidshygiënist) en Tamara Onos (arbeidshygiënist en hoger veiligheidskundige) werken samen met Volandis aan deze doorontwikkeling van de Schadelijke Stoffen Assistent. Input vanuit de praktijk krijgen zij van betrokken installateurs.
Onzichtbare ziekmaker
Blootstelling aan gevaarlijke stoffen is een ‘onzichtbare ziekmaker’. De gevolgen kunnen direct na gebruik optreden, maar vaak zijn ze pas in een later stadium merkbaar. Bekend is dat één op de zes werknemers in Nederland vaak met gevaarlijke stoffen in aanraking komt, en dat er jaarlijks 3000 mensen overlijden aan de gevolgen van blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Blootstelling gaat vaak ongemerkt, zonder je ervan bewust te zijn. En de regelgeving is complex. Lees ook hier de gevaren in cijfers als het gaat over gevaarlijke stoffen.
Als werkgever draag je zorgplicht voor je werknemers en dien je te zorgen voor een veilige en gezonde werkplek voor werknemers. De Arbeidsinspectie handhaaft strikt op het gebruik van gevaarlijke stoffen, en deelt forse boetes uit aan bedrijven die niet voldoen aan de juiste wet- en regelgeving rond gevaarlijke stoffen.
De technische installatiebranche heeft veel te maken met producten waarbij stoffen vrijkomen die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van lijmen en kitten of het gebruik van oplos- en smeermiddelen.
Het inventariseren en inzicht krijgen in de producten met gevaarlijke stoffen die in jouw bedrijf – in je busjes, op locatie en in je werkplaats – aanwezig zijn is een belangrijke eerste stap. Denk daarbij ook aan de producten die je gewoon bij de bouwmarkt koopt.
"De Schadelijke Stoffen Assistent geeft inzicht in de producten waarmee je werkt en in de schadelijkheid van die producten."
Het 4-stappenplan van de Nederlandse Arbeidsinspectie
Werkgevers zijn verplicht om in kaart te brengen aan welke gevaarlijke stoffen hun werknemers blootgesteld worden, en in welke mate. Ze zijn ook verplicht om maatregelen te treffen om blootstelling te voorkomen. De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) heeft dit samengevat in het 4-stappenplan van de Zelfinspectie Gevaarlijke Stoffen. Die stappen zijn: inventarisatie, beoordeling, maatregelen en borging. Elk bedrijf moet deze stappen volgen. Om technische installatiebedrijven hierbij te ondersteunen is in 2024 de Schadelijke Stoffen Assistent ontwikkeld.
Sanjay: “Hierbij hebben we leverancier Chemrade gecontracteerd. Chemrade biedt een web-based softwareplatform waarmee bedrijven eenvoudig de registratie en risicobeoordeling van gevaarlijke stoffen op de werkvloer kunnen uitvoeren. Dit platform zorgt voor grip op gezondheidsrisico’s binnen het bedrijf en kan gebruikt worden om te voldoen aan nationale en internationale regelgeving zoals de Arbowet en REACH. Het door Chemrade en ArboTechniek ontwikkelde branche-specifieke platform voor de Installatietechniek, de Schadelijke Stoffen Assistent (SSA), maakt risicobeoordeling en het beheer van veiligheidsinformatie direct toegankelijk voor de eindgebruiker. De Schadelijke Stoffen Assistent helpt je bij het voldoen aan wet- en regelgeving, neemt je werk uit handen en zorgt voor een gezondere en veiligere werkomgeving voor jouw werknemers”.
Stap 1: Inventarisatie en registratie
Sanjay geeft aan dat je in de Schadelijke Stoffen Assistent op dit moment heel gemakkelijk de producten die uit je eigen inventarisatie naar voren komen kunt registreren. “Daarvoor hebben we van de meest gebruikte producten die schadelijke stoffen bevatten, een database met – nu al – duizenden producten opgebouwd en voorzien van de meest actuele Veiligheidsinformatiebladen. Zodat je jouw producten in de lijst kunt opzoeken en je niet zelf bij diverse leveranciers de veiligheidsinformatiebladen hoeft op te vragen”.
Het aantal producten breidt uit naarmate meer bedrijven de tool gebruiken en nog niet geregistreerde producten toevoegen. Met de registratie van je producten heb je al een belangrijke stap gezet: je weet welke producten welke gevaarlijke stoffen bevatten en waar die zich bevinden in jouw bedrijf. Tamara onderstreept het belang van inventarisatie en registratie: “De Schadelijke Stoffen Assistent geeft inzicht in de producten waarmee je werkt en in de schadelijkheid van die producten. Dat is de eerste stap in het gezonder maken van de werkomgeving”.
"Het wiel wordt maar één keer uitgevonden. En er komen kwalitatief goede beoordelingen. Ik zeg doen!"
Stap 2 en 3: Beoordelen en maatregelen
Mariska: “In de loop van 2025 voegen we ook werkinstructies toe. Deze werkinstructies worden gemaakt door arbodeskundigen in de branche. Dit doen zij onder andere door middel van de schattingsmodellen waarmee de blootstelling van medewerkers wordt berekend. Aan de hand van je input – het middel, de locatie van toepassing en de handeling die je ermee verricht – wordt ingeschat wat je blootstelling is via inademing en/of de huid. Hieruit volgen werkinstructies waarin staat met welke maatregelen je jouw medewerkers het beste kan beschermen. In de projectgroep onderzoeken we nu of we zoveel mogelijk kunnen groeperen naar productgroepen, zodat er één instructie is voor bijvoorbeeld alle PVC-lijmen”. Omdat de werkinstructies worden opgesteld door arbodeskundigen krijgen ze de status van een branche-werkplekinstructiekaart (Branche-WIK).
In de Schadelijke Stoffen Assistent zal later ook goede informatie van bedrijven in de branche of branche-informatie voor iedereen toegankelijk worden gemaakt. Gedeeltelijk zal dit betrekking hebben op stoffen die tijdens het proces vrijkomen (bijvoorbeeld dieselrookemissie, kwartsstof). Stoffen die vrijkomen tijdens het proces vallen ook onder de wetgeving.
Mariska concludeert: “Ik zie grote voordelen voor bedrijven in de Techniek en Bouw. Het wiel wordt maar één keer uitgevonden. En er komen kwalitatief goede beoordelingen. Ik zeg doen! Krachten bundelen en samen iets moois maken”.
Meer informatie?
Voor een eerste indruk van de Schadelijke Stoffen Assistent kun je het webinar terugkijken die samen met Volandis voorafgaand aan de livegang is georganiseerd. Meer informatie over veilig werken met gevaarlijke stoffen en een instructievideo over de nieuwe tool, vind je hier.
Let op: Om de Schadelijke Stoffen Assistent te kunnen gebruiken, heb je een account van Wij Techniek nodig.