Online leren om veilig werken te stimuleren
Arbeidshygiënist en docent Arco Engelen over de opleiding Veilig werken met di-isocyanaten
Purschuim, lijmen en coatings zijn tijdens installatiewerkzaamheden niet weg te denken. Wat tot voor kort minder bekend was in de branche, is dat er bij het aanbrengen ervan di-isocyanaten kunnen vrijkomen. Voor het werken met deze chemische stof is daarom sinds 23 augustus 2023 het behalen van een certificaat verplicht. Arco Engelen, arbeidshygiënist en docent bij opleidingsbureau HumanNova, heeft voor ArboTechniek in het afgelopen half jaar meerdere trainingen over di-isocyanaten verzorgd. Aan de hand van deze digitale opleiding zijn er in korte tijd 1375 deelnemers opgeleid om veilig te kunnen werken met di-isocyanaten. “Het gevaar blijft, maar het risico neemt af, dat is het doel.”
Gevaren di-isocyanaten
De chemische stoffengroep di-isocyanaten zal niet direct bellen doen rinkelen, maar komt in de dagelijkse praktijk vaak aan de orde. “Di-isocyanaten worden gebruikt als reactief product: om een bepaald proces tijdens productie op gang te brengen of te versnellen; denk hierbij aan het gebruik van purschuim en het uitzetten en uitharden ervanʺ, aldus Arco. Het gevaar schuilt hierbij niet in de purschuim zelf, maar in het moment van aanbrengen. ʺDe di-isocyanaten die niet gebruikt worden in de reactie, ontsnappen. Daar kun je door ademhaling, via de huid maar ook door inname in maag/darm aan blootgesteld worden.ʺ Bij sommige mensen kan dit leiden tot lichamelijke reacties zoals huiduitslag of beroepsastma. Het feit dat de sensibilisatie, de lichamelijke reactie na het in aanraking komen, niet direct zichtbaar is maakt het volgens Arco lastig om de één-op-één relatie met deze materialen te leggen. “De stof wordt door je lichaam opgenomen en treedt op bij plekken die het meest doorbloed zijn, waar de huid het dunst is of die qua weerstand het zwakst zijn.”
In sommige gevallen blijft het niet alleen bij huiduitslag. Zodra de sensibilisatie op de longen slaat, kan dit tot een beroepsallergie leiden waar je niet meer vanaf komt. Vanaf dat moment werkt iedere blootstelling aan di-isocyanaten als een ‘druppel die de emmer doet overlopen’, geeft Arco aan. “Kom je toch weer in contact met het product, zit je meteen met ‘piepende longen’ en een benauwd gevoel”, zo waarschuwt hij.
Europese verordening
Juist vanwege het brede gebruik van di-isocyanaten in het werk en het groeiende risico op sensibilisatie ontstond op Europees niveau de noodzaak tot certificering. “De EU besteedt heel veel aandacht aan sensibilisatie, nog meer dan we in Nederland doen. Het gevarensymbool van sensibilisatie van de longen is hetzelfde wat je ook hebt bij kankerverwekkende stoffen, daaraan zie je ook de noodzaak op Europees niveau.” Uiteindelijk besloot de EU om met de fabrikanten aan de slag te gaan door instructies vooraf te bieden door middel van product-trainingen. Echter bleek in de praktijk dat deze trainingen vaak niet goed aansloten bij de doelgroep, wat volgens Arco geen motiverend effect had op de installateurs.
“Bedrijven zitten soms wel met 20 tot 30 man achter het scherm in een vergaderzaal of kantine. Zo kunnen we ze snel bijpraten voor de klus.ʺ
Positieve reacties
Door de invoering van de regelgeving moest er onder hoge druk wel snel geschakeld worden. Om deze opleiding toegankelijker te maken voor vakmensen is ArboTechniek het gat in gestapt en vanaf de zomer begonnen met het aanbieden van online opleidingen om veilig te werken met di-isocyanaten. Een succes, zo blijkt uit de grote interesse die er is in de opleiding. Het resulteerde namelijk in 8 opleidingssessies vanaf juli, waarin in totaal 1375 cursisten de opleiding ‘Veilig werken met di-isocyanaten’ hebben gevolgd.
De reacties na de opleiding heeft Arco als voornamelijk positief ervaren. “De meeste mensen vinden het uur leuk, wat ook te maken heeft met de manier waarop we het verhaal brengen.” Tijdens de opleiding wordt namelijk veel gebruik gemaakt van voorbeelden en verhalen uit de praktijk. Vooral de laagdrempelige wijze waarop de opleiding wordt aangeboden maakt het voor de werkgever makkelijk om een grote groep monteurs snel en goed voor te lichten. “Bedrijven zitten soms wel met 20 tot 30 man achter het scherm in een vergaderzaal of kantine. Zo kunnen we ze snel bijpraten voor de klus.ʺ
Ook voor de vakmensen is bewustwording creëren voor het risico dat ze lopen cruciaal. Met de training wordt dit besef aangewakkerd, zijn zij binnen één uur op de hoogte van de juiste voorzorgsmaatregelen, en kunnen zij veilig aan de slag met PUR. Arco: “Het voordeel voor de medewerkers is dat je niet onverhoopt gesensibiliseerd raakt, wat betekent dat je een andere baan kunt zoeken en in het dagelijks leven nooit meer aan di-isocyanaten blootgesteld kunt worden.”
“Digitaal bereik je meer personen in korte tijd en zijn mensen echt gefocust.”
Verwachtingen
Vanuit eigen ervaringen verwacht Arco dat deze digitaliseringsslag op het gebied van opleiding en bijscholing in de techniek groter gaat worden. “Er zijn een aantal onderwerpen waarvan we zeggen: dit kunnen we toch beter digitaal doen.” Mede door de steeds grotere nadruk die er vanuit Europese wetgeving ligt op het veilig en gezond werken, denkt Arco dat bij onderwerpen zoals asbest extra scholing ook verplicht gaat worden. Dat een online cursus en toets hier als goede oplossing dienen is volgens hem nu wel duidelijk: “Digitaal bereik je meer personen in korte tijd en zijn mensen echt gefocust, dat hadden we anders nooit voor elkaar kunnen krijgen.”
E-learning
Sinds augustus 2023 gelden er nieuwe regels voor het werken met producten waar veel di-isocyanaten bij vrij komen. Als je met deze producten werkt, moet je daarvoor een opleiding hebben gevolgd en in het bezit zijn van een certificaat. Wegens de grote vraag van de online trainingen die zijn gehouden in de afgelopen periode, is de basisopleiding Veilig werken met di-isocyanaten nu ook als e-learning digitaal beschikbaar en zelfstandig te maken. Met het certificaat op zak weet je hoe je veilig met deze producten kunt werken én voldoe je aan de wet- en regelgeving. Je vindt de e-learning in de Veiligheidsapp van ArboTechniek.